Iets waar ik nog nooit van gehoord had.. maar heb je weleens krabben in een mand bekeken? Waarschijnlijk niet, maar stel je voor: levend gevangen krabben worden door de visser in een mand gedaan. De mand wordt op geen enkele manier afgesloten. Nu zul je denken, maar dan ontsnappen die krabben toch? Niets is minder waar, zit een krab alleen in een mand dan zal dezeย er vrij snel en gemakkelijk ontsnappen. Is de mand gevuld met meerdere krabben? Dan zal er geen enkele krab ontsnappen. Feit is dat de krabben allemaal tegelijk uit de mand willen en daardoor alleen maar elkaar in de weg zitten. Maar wat heeft dit principe nu te maken met (zelforganiserende) teams en organisaties?
๐๐ฟ๐ฎ๐ฏ๐ฏ๐ฒ๐ป๐บ๐ฎ๐ป๐ฑ–๐ฒ๐ณ๐ณ๐ฒ๐ฐ๐ ๐ถ๐ป ๐๐ฒ๐ฎ๐บ๐
Dit effect is ontstaan en waargenomen in het bedrijfsleven waarbij mensen in een groep elkaar vaak (onbewust) tegenhouden om te groeien (zie de krabben die willen ontsnappen). Volgens sommige onderzoeken werd het vooral waargenomen in groepen met alleen vrouwen maar je ziet het ook terug in gemengde zelforganiserende teams.
๐ข๐ฝ๐ฒ๐ป ๐ฐ๐ผ๐บ๐บ๐๐ป๐ถ๐ฐ๐ฎ๐๐ถ๐ฒ ๐ฒ๐ป ๐๐ฒ๐ถ๐น๐ถ๐ด๐ต๐ฒ๐ถ๐ฑ
Open communicatie en psychologische veiligheid liggen aan de basis van het voorkomen van het krabbenmand-effect. Wordt er binnen een team open gecommuniceerd dan is de kans op het krabbenmand-effect klein, zijn open communicatie en psychologische veiligheid onderbelicht dan zal er altijd een zekere mate van onveiligheid zijn binnen een team en bestaat er meer kans op het krabbenmand-effect. Met andere woorden hebben mensen binnen een team niet geleerd om open en eerlijk met elkaar te communiceren dan heb je hier al een aanjager van het krabbenmand-effect te pakken.
Is er geen open communicatie dan zie je dat mensen nooit direct met elkaar communiceren, is er sprake van een sterkere roddelcultuur en er vinden vooral 1 op 1 gesprekken plaats, eventueel hoger in de hierarchie, als teamleden toch hun eigen ding gedaan willen krijgen. Overigens ligt hier binnen een Scrum team dan weer een belangrijke rol voor een Scrum Master om dit te adresseren en coachend aan te pakken.
Is er geen sprake van veiligheid en open communicatie dan ontwikkelen teamleden op termijn efficiente manieren om maar vooral niet open met elkaar te hoeven communiceren, een paar kenmerken hiervan zijn:
๐ก๐ข๐ฌ๐ฆ๐ญ๐ช๐ซ๐ฌ ๐ฆ๐ฏ ๐ข๐ง๐ด๐ต๐ข๐ฏ๐ฅ๐ฆ๐ญ๐ช๐ซ๐ฌ
De leden in het team blijven zakelijk en afstandelijk, gevoelens van anderen worden niet begrepen of gewaardeerd. Je moet er maar tegenkunnen zal vaak worden gezegd. Gevoelens worden vaak niet uitgesproken (‘Ik voel me hier niet goed bij…’, ‘Dit deed mij echt pijn…’)
๐๐ง๐ด๐ญ๐ถ๐ช๐ต๐ฆ๐ฏ
Teamleden sluiten zich af van de dingen die in de onderstroom plaatsvinden en ontkennen zeker de emoties die er spelen (‘Ik heb er geen last van maar ik kan me voorstellen dat …. er wel last van heeft)
๐๐ฐ๐ฐ๐ณ๐ข๐ญ ๐ป๐ฆ๐ญ๐ง ๐ฃ๐ฆ๐จ๐ณ๐ฆ๐ฑ๐ฆ๐ฏ ๐ธ๐ช๐ญ๐ญ๐ฆ๐ฏ ๐ธ๐ฐ๐ณ๐ฅ๐ฆ๐ฏ
Teamleden gaan vooral uit van zichzelf en zullen niet snel geneigd zijn het standpunt van een ander teamlid te begrijpen of er รผberhaupt eens bij stil te staan.
๐๐ฆ๐ท๐ฐ๐ฆ๐ญ๐ฆ๐ฏ๐ด ๐ฏ๐ช๐ฆ๐ต ๐ค๐ฐ๐ฏ๐ค๐ณ๐ฆ๐ฆ๐ต ๐ถ๐ช๐ต๐ด๐ฑ๐ณ๐ฆ๐ฌ๐ฆ๐ฏ
Gevoelens die binnen het team spelen zullen niet snel worden uitgesproken. Gebeurt dat wel dat wordt dat in zulke algemene termen gedaan dat de degene om wie het gaat zich niet snel aangesproken zal voelen.
๐๐ฆ๐ต ๐ฌ๐ณ๐ข๐ฃ๐ฃ๐ฆ๐ฏ๐ฎ๐ข๐ฏ๐ฅ–๐ฆ๐ง๐ง๐ฆ๐ค๐ต ๐ฅ๐ฐ๐ฐ๐ณ๐ฃ๐ณ๐ฆ๐ฌ๐ฆ๐ฏ
Om het krabbenmand-effect te doorbreken is het belangrijk om de dingen die ik hierboven benoemde bespreekbaar te maken. Leer teamleden elkaar feedback te geven op een juiste wijze (gebruik hier bijvoorbeeld het 4-G model voor) en geef aan dat niet communiceren met elkaar het krabbenmand-effect aanjaagt en op den duur destructief is voor ieder team en elke organisatie.
Foto door Jurgen Dekker op Unsplashย