De rol van Scrum Master is een veelzijdige rol, je bent niet alleen degene die de mensen in je team wijst op en helpt met het Scrum proces en het Agile denken en doen, je hebt ook te maken met mensen die allemaal vanuit een andere achtergrond acteren en functioneren in een team. Maar, zo zou je kunnen zeggen, dat hoeft in een Scrum team, geen probleem te zijn. Scrum is vrij eenduidig, kent kaders en rollen, legt het organiseren van het werk bij het team neer. Een kind kan de was doen toch? Niet helemaal. Heb je te maken met teamleden die in meer of mindere mate een Autisme Spectrum Stoornis hebben dan is de vraag of Scrum wel helemaal ‘the way to go is’
Autisme Spectrum Stoornis (ASS)
Het Amerikaanse handboek voor psychische stoornissen, de DSDM-5, deelde vroeger ASS onder in bijvoorbeeld PDDNOS of Asperger. Tegenwoordig spreekt de DSDM-5 nog maar van één autisme-diagnose: de ‘Autisme Spectrum Stoornis (ASS)’. Mocht je niet weten wat de kenmerken van ASS zijn, de NVA heeft een overzicht gepubliceerd van de belangrijkste kenmerken (uiteraard is deze opsomming een beperkte en zal voor een volledige diagnose de hulp van een psycholoog moeten worden ingeroepen).
A. Blijvende tekorten in de sociale communicatie en interactie, zoals blijkt uit:
- tekorten in sociaal-emotionele wederkerigheid
- tekorten in het voor sociale omgang gebruikelijke non-verbale communicatieve gedrag
- tekorten in aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties
B. Beperkte zich herhalende gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten, zoals blijkt uit:
- stereotype of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak
- hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, star gehecht aan routines of geritualiseerde gedragspatronen
- zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn
- over- of onder reageren op zintuiglijke prikkels of ongewone belangstelling voor zintuiglijke aspecten van de omgeving
De diagnose ASS kan worden gesteld wanneer je voldoet aan alle kenmerken genoemd in domein A en 2 van de 4 kenmerken in domein B.
(bron: NVA)
Scrum en ASS
Maar dan nog, hoor ik je denken, Scrum biedt dan genoeg handvatten voor eventuele teamleden met ASS. Het is duidelijk, geen verrassingen, iedere dag starten we met een daily scrum, de sprints hebben altijd dezelfde lengte en noem maar op. Inderdaad er zijn duidelijke voordelen:
- heldere en duidelijke structuur
- heldere en duidelijke rollen
- een duidelijk sprint hartbeat, die voorspelbaar is
- je werkt in altijd hetzelfde team (als het goed is)
Naast deze duidelijke voordelen zitten er ook echt wel nadelen aan Scrum voor mensen die in zekere mate ASS hebben.
Nadelen van Scrum voor mensen met ASS
Nadelen zijn er, in mijn optiek zeker, het feit dat Scrum uitgaat van cross-functioneel en T-Shaped kan voor sommige teamleden heel oncomfortabel zijn. Ligt er heel veel testwerk en komt hierdoor het sprintdoel in gevaar dan zal het team als een eenheid hier actie op moeten ondernemen. Daarnaast gaat Scrum uit van samenwerking, met andere woorden ‘de kracht van het collectief’. Je kunt dus als teamlid niet altijd ontkomen aan sociale interactie, dat kan soms best pittig zijn. Kijk bijvoorbeeld maar naar het Agile Manifesto, daar staat toch echt ‘Individuals and interactions over processes and tools’ dat zal niet voor iedereen even makkelijk zijn.
En last but not least, Scrum draait ook om het ophalen van feedback, in het team maar ook aan het eind van de sprint, dus tijdens de sprintreview. Stakeholders die directe feedback geven kan best pittig zijn, daar moet wel een veilige omgeving voor neergezet worden.
ASS en de rol van de Scrum Master
De Scrum Master speelt een niet te onderschatte rol en gaat verder dan de vrouw of man die het proces bewaakt. Heb je collega’s die in meer of mindere mate iets van de kenmerken laten zien die ik hier boven beschrijf dan zul je met een aantal zaken rekening moeten houden:
verandering roept altijd weerstand op
Mensen vinden veranderen altijd moeilijk en spannend en voor mensen met ASS is dat soms echt een brug te ver. Hou altijd rekening met weerstand en probeer eventuele verandering in kleine stapjes door te voeren. Leg zaken uit en neem je teamleden regelmatig mee in je verhaal.
het principe van wederkerigheid is een lastig principe voor mensen met ASS
Wederkerigheid gaat uit van het idee dat je terugkrijgt wat je geeft. Zoals ik me gedraag, zo zullen mensen zich ook naar mij gedragen. Mensen met ASS gaan uit van zichzelf (in het algemeen), ze zeggen dingen zoals zij het zien en zullen niet snel geneigd zijn rekening te houden met de gevoelens van iemand anders of vinden dat gewoon moeilijk.
laat je niet leiden door je emoties
Als Scrum Master kun je dus behoorlijk wat over je heen krijgen. Het is wijs om je in dat kader zeker niet te laten leiden door je emoties. Woede of frustraties moet je niet direct beantwoorden en wacht liever altijd eerst met het geven van een reactie. Luister met aandacht, kijk naar de groepsdynamiek, stel eventueel vragen en vat (waar mogelijk) samen. Heeft een teamlid je echt gekrenkt, dan kun je eventueel overwegen hier later op terug te komen.
Tot slot
Uiteraard ben ik een psycholoog van de kouwe grond, maar als ervaren Scrum Master en als vader van twee kinderen met ASS kan ik me beroepen op, inmiddels heel wat jaren, praktische ervaring. Als Scrum Master heb je een belangrijke rol in je team en ook tussen de teams onderling en in de gehele organisatie is je rol niet te onderschatten. Wees in ieder geval als Scrum Master voorzichtig met het plakken van labels op mensen in je team en daarbuiten en kijk ook uit met het direct poneren van een oordeel en reageer zeker nooit te snel.
Scrum heeft heel veel voordelen maar zal in sommige gevallen niet of moeilijk toepasbaar zijn. Daarnaast gaat Scrum ook uit van het feit dat iedereen op dezelfde manier denkt en doet (althans Scrum houdt geen rekening met verschillende individuen). Veel zal dus altijd afhangen van de aanpak van de Scrum Master.
Bronvermelding:
NVA – Autisme Spectrum Stoornis
Scrum.org (Barry Overeem) – Is Scrum an Asperger’s Friend or Foe
Foto door Tara Winstead op Pexels